GENÇ AKVARİSTLER TOPLULUĞU | BALIK BAKIMI VE ÜRETİMİ BURADA

Lepisteste Üreme

Yaklaşık iki hafta evvel yayımladığım “Lepistes” başlıklı yazımda, balıkları detaylıca incelemiş ve konunun genişliği nedeni ile “Üretim ve Cinsiyet Belirleme” konularını ayrı bir başlıkta inceleyeceğimi ifade etmiştim. Bu konunun yoğun ilgi görmesi lepistelerin akvaryumlarımızda nedenli önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir.

Hepimizin belki de bir kere beslediği, o ipek kuyruklu muhteşem güzellikteki lepistesler tıpkı yıllar öncesinde olduğu gibi hala akvaryumlarımızın favori balıklarıdır. Bizim kuşağımız onları bırakalı epey bir süre geçmiş olsa bile, akvaryum hobisine yeni başlayacaklar hala ilk olarak lepisteslerle başlamaktadırlar.

Şimdi, kaldığımız yerden devam edelim.

Cinsiyet ayrımı:

Lepisteslerde dişi ve erkek ayırımını yapmak çok çok kolaydır. Bu nedenle bu balık alırken cinsiyet konusunda yanılma olmaz. Dişi ve erkekleri, birbirinde ayıran çok temel farklar vardır. Bunları maddeler halinde sıralarsak:

1.) Kuyruk: En belirgin fark kuyruktur. Erkeklerin muhteşem görünümde ve gövdesine göre büyük olan rengarenk kuyrukları mevcuttur. Dişilerinki ise gövdelerine göre daha orantılı olan kuyrukları, erkeklerinki kadar parlak renkli değildir.

Aşağıda bir erkek ve bir dişinin fotoğrafları görülmektedir.

2.) Üreme Organı: Erkekleri üreme organları gonopod kolayca görülebilmektedir. Dişilerde ise buna karşılık anal yüzgeç belirgindir. Şekil olarak yelpaze biçimindedir.

3.) İrilik: Erkeklerin gövdeleri nispeten ufak ve daha düz iken dişilerin gövdeleri ise erkeklere göre daha kalın ve uzundur.

Dişiler devamlı olarak yumurta taşıdıkları için karın bölgeleri daha kalındır. Taşınan yumurtalar nedeni ile de balığın anüs çevresi siyah renklidir. Bu görünen koyuluk yumurtaların ta kendisidir. Bu renk balığın yavrularını atma zamanı yaklaştıkça artar.

4.) Renk ve Parlaklık: Erkeklerin gövdeleri renkli iken dişilerin gövdeleri grimsi bir yapıdadır.

Erkeklerin gövde renkleri de genellikle kuyrukları ile paralellik sağlar. Kuyruklar ne renkteyse gövdeler de o renkte ya da tamamlayıcı bir renkle uyum içindedir.

Bu maddelerde sıralananları aşağıdaki videoada izleyerek görebilirsiniz. Görüntülerde erkek lepistesinde dişiyi çiftleşme isteği ile devamlı takip etmesi konu alınmıştır.

Üreme:

Lepistesler yurtdışı piyasalarda “Canlı Taşıyan” olarak tanınırken yurtiçi piyasalarda ise “Canlı Doğuran” olarak tanınmışlardır. Aslında “Canlı Doğuran” tanımlaması hatalıdır. Çünkü balıklar doğum yapmazlar. Memeliler doğum yaparlar. Şu anda aklımıza gelen o balık gibi görünen iki sevimli deniz canlısı olan yunus ve balinalar da memelidirler.

İşin aslı kısaca şudur: Balıklar yavrularını karınlarında bulunan yumurtalar içinde geliştirirler. Gelişimini tamamlayan yavrular, anne tarafından yumurta ile birlikte vücuttan atılma sırasında yumurta parçalanır yavru dışarı çıkar. Bu sırada parçalanan yumurtayı göz göremediği için, yavrunun dışarı atılması göze balığın doğurması gibi gelmektedir. Konu, sadece bir göz yanılmasından kaynaklanmaktadır.

Lepistesler, üremelerinin/üretilmelerinin kolaylığı ile de tanınırlar. Temiz şu şartları ve iyi beslenme, yeterince bitki ve bol oksijen, üremeleri için gereken şartlardır. Bu şartların sağlanması durumunda balıkların ürememesi diye bir şey söz konusu değildir. Bu sayılanlar gözünüzü korkutmasın. Çünkü bu şartlar aslında tüm balıkların yaşaması için gereken olağan şartlardır. Bunlardan bir ya da birkaçı gereğinden daha az olarak temin edilen akvaryumlarda da yavru alanlar olmuştur. Yani balık bitkisiz akvaryumda da ürer ama bitkiler, sudaki amonyağı sürekli olarak aldıkları için su daha temiz kalır bu da yavru sayısında etkili olur. Fakat tankta bitki yoksa sudaki amonyak oranının düşüklüğü su değişimine bağlı kalır. Ama bu durumda 40 yavru yerine 15 adetle yetinmek durumunda kalınır.

Lepisteslerin vereceği yavru sayısı, genetik yapısı, beslenmesi ve su şartlarına bağlı olarak değişir. Yaklaşık dört haftalık kuluçka dönemi sonunda 40-150 arası yavru verebilirler. Ama amatör yetiştiricilerin yavru sayısı hakkındaki beklentilerinin 150’leri bulmaması gerektiği görüşündeyim. Çünkü o miktarda yavru verecek boyda balığı piyasada bulmak zordur. Bulunanlar da yaşlanma nedeni ile randımanı düşmüş balıklardır.

Kaliteli yavru alabilmek için genetiğin sağlam olması çok önemlidir. Bizim bu takip etme sansımız olmadığından güzel yavru sahibi olabilmek için balık alırken en azından şu hususlara dikkat edebiliriz. Aldığımız balıklar lekesiz olmalı, parlak renklere sahip olmalı, vücutlarında bükülme olmamalı, kırma balık olmamalıdır.

Lepisteslerin kendi yavrularını yediği sıklıkla bildirilir. Bu nedenle dişinin yavrularını vücuttan atarken kendisinin veya diğer balıkların yememesi için bir takım önlemler alınması gerekir.

Bu önlemlerin kısaca şu şekilde özetleyebiliriz.

1.) En ufaklarından 5-6 litrelik bir yavru akvaryumu edinebilirsiniz. Böylelikle yavrulayacak balık bu akvaryuma alınır, ve orada izlenir. Burada da birkaç bitkinin olmasında yarar vardır. Aksi durumda yavrulama sonrasında dişi yavrularını yine yiyebilir.

Bu sistem, yavruluğun bir alternatifi olarak düşünülmelidir. Yavruluk içinde dişi balık ne kadar sıkıntı içindeyse, böyle ufak bir akvaryumda da o kadar rahat olacaktır.

Aslına bakarsanız, yavrulukta büyümeye başlayan yavrularınızı ana akvaryuma almadan önce zaten bu yapıdaki ufak bir akvaryuma almanız gerekecektir. Yavruluk içinde yeterince büyüyemeyen yavruları önce ara bir akvaryuma ve sonrasında ana tanka alınması balığı gelişimini hızlandıracaktır.

2.) Ayrı bir akvaryum almak istemezseniz, alabileceğiniz diğer bir önlem akvaryumunuzu bitkilendirerek dişiyi burada yumurtlatmaktır. Bol bitkili bir akvaryumda yavrular yaprakların arasında gizlenecekler, balıklar da bitkiler arasına girmedikleri için yavrularınız korunmuş olacaktır. Bitki olarak, saz, cryptorcornie balance gibi kökten yapraklı bitkiler yavrulara gereken perdelemeyi yapmazlar. Çınar, limon, tütün gibi bitkiler ise hem bulunması kolay ve hem de ucuz olan bitkiler olup, istenilen korumayı kolaylıkla sağlarlar.

3.) Kıvrılmış rafyadan bir yumak yapılarak suya bırakılabilir. Kıvrımlar arasında dolaşan yavru diğer balıklardan kendilerini koruyacaktır. Sıfır maliyetli bir çözüm olmakla birlikte görsellikten uzaktır. Akvaryumunuzda görüntü kirliliği oluşturacaktır.

4.) Dişi balığın içine konulacağı yavruluk kullanabiliriz. Yavrular yumurtadan çıktıkça bulunduğu bölümün tabanındaki ufak deliklerden diğer bölüme geçerek anneleri tarafından yenmekten kurtulacaklardır. Bu sistemin de dezavantajı yavruluk içinde su akımı olmadığı için yavrular devamlı olarak aynı su içinde kalır ve gelişmeleri yavaşlar. Üstelik bu yöntem de ana akvaryum içinde görüntü kirliliğine sebep olmaktadır.

Bununla birlikte, ben dahil yavruluk kullanan pek çok yetiştirici, dişi balığın yumurtlamadan sonra yavruların bulunduğu bölüme atlayarak oradaki yavruları yediğine şahit olmuşlardır. Bir de yumurtaların atılma zamanını her seferinde doğru olarak tespit edilemediği için ufacık yerde dişi balığı birkaç gün tutmanın zorluğunu hatırlatmak isterim. Ama yine de Madde 1’de yapılan öneriden çok daha ucuzdur.

Maddi imkanlara ve beklentilere göre bu yöntemlerden birisini seçmek kişisel tercihe bağlıdır.

Yavruların beslenmesine gelince;

Yumurtadan çıkan yavrular için bundan 15-20 yıl evvel haşlanmış yumurta sarısı tavsiye edilirdi. Daha sonra yumurta sarısı suyu kirletiyor diye; bir parça yumurta sarısının suda parçalanarak dipe çöken sarılardan sonra üstte kalan suyun yavru balıklara verilmesi tavsiye edildi. Buradaki amaç suyun kirlenmesi önlenmekti. Şimdi ise yeni ve daha faydalı yem var ki o da artemya. Çıkarılmış artemya ya da kabuğu soyulmuş artemya yumurtası yavrular ve hatta yetişkinler tarafından iştahla yenecektir. Artemyanın yavruların büyümeleri ve renklenmeleri konusundaki büyük etkileri kolaylıkla görülecektir. Yavrulara üçüncü ya da dördüncü haftadan sonra yavru yemleri vermeye başlanabilir. Arada bir verilecek haşlanmış ıspanak da yavrular için faydalı olacaktır.

Yavruların saklanma ve beslenme sorunu çözdükten sonra sıra geldi dişi balığı nasıl bir yöntemle tekrar yumurtlatmaya tabi tutacağımıza.

Dişi balıktan tekrar performans bekleniyorsa, yumurtlama sonrası başka bir akvaryuma alınarak orada iki hafta kadar dinlenmesi sağlanmalıdır. Bu süre içinde canlı yemlerle beslemek yumurta sayılarını artıracaktır. Bunun bir adım sonrası da vardır. O da, dişinin alındığı akvaryumu bir tül ile ikiye bölüp bir tarafta dişiyi ve diğer tarafta da döl verecek erkek balığı tutmaktır. Bu süre içinde dişi dinlenirken erkek dişiye ulaşmak isteyecek ve verilen canlı yemlerle veya onların türevleri ile performansları artırılacaktır.

Erkekler devamlı olarak çiftleşme isteği ile dişilerin peşinde yüzerek onlara kur yaparlar. Bu durumdan dişilerin yıpranmaması için akvaryumdaki dişilerin sayılarının erkeklerinde üç katı olması gerektiği devamlı tavsiye edilmektedir. Ben kendi lepistes tankımda 1e+2d olarak bakmaktayım. Şimdilik bu oranın bir sıkıntı verdiğini görmedim. Eğer dişi balıklarda renk solgunluğu, saklanma isteği görseydim erkek tarafından baskı altında olduğunu hisseder ve tedbirimi alırdım.

Yumurtadan çıkan yavrular beslenme ve ortam şartlarına göre 3-4 ay içinde üreme olgunluğuna erişseler de balıkları dişi erkek olarak ayırmak suretiyle erken yaşta döl almalarını önlemek gelecekteki performansları için faydalıdır. Beş ya da altı aylık olan bireylerin arasında seçilecek kaliteli dişi ve erkekleri çiftleştirmekle elde edilecek yavruların kaliteli ve sayısının çok olacağı açıktır.

Lepistes türleri arasında rastgele üretim yapmak renkleri bozuk melez yavruların çıkmasına sebep olacağı için kırma balık üretimini sağlayacak şartları oluşturmaktan uzak durmak gerekmektedir.

Yukarıdaki şartları yerine getirdiğinizde balıklarınızdan fazlasıyla verim alacağınızı ve yavru büyütmenin keyfini yaşayacağınızı belirtmek isterim.

Sağlık ve bol lepistesler.